تخمین زده می شود که حدود 83درصد ایرانیان به صورت خودسرانه دارو مصرف می کنند.
چهارمین تا هشتمین عامل مرگ و میر مردم جوامع مختلف دنیا ناشی از عوارض منفی مصرف داروها است.
معمولا شایعترین علت خودمصرفی دارو سرماخوردگی و سردرد است. بیشترین دارو در منازل قرص مسکن و سپس کپسول آنتی بیوتیک است.
فشار پزشک از جانب بیمار مبنی بر تجویز دارو از جمله انتی بیوتیک بخصوص نوع تزریق بسیار بالا است.
براساس تحقیقات انجام شده، هر ایرانی سالانه 339 عدد دارو مصرف می کند که بیش از استاندارد جهانی است. و 10 تا 15 درصد داروها بدون مشورت پزشک می باشد.
ایران یکی از بزرگترین کشورهای مصرف کننده آنتی بیوتیک در جهان می باشد.
این فرهنگ غلط در بین بیماران رایج است که اگر پزشک یک یا دو قلم دارو برای وی تجویز کند، بی سواد است.
مصرف بیش از حد مسکن نیز در درازمدت باعث بیماری کلیوی می شود.
عوامل تقویت کننده خوددرمانی
عوامل مهارکننده/کنترل کننده خوددرمانی
- آموزش
- ترس ا ز خود درمانی
- تجربه نامطلوب خوددرمانی
خوددرمانی دو جنبه دارد:
- جنبه اول خوددرمانی مربوط به مصرف داروهای مجاز و شناخته شده می باشد که دارای عوارض جانبی کم و ایمنی بالا در کنترل علائم ظاهری بیماریهای خود به خود محدود شونده می باشد.
- جنبه دوم خوددرمانی مربوط به مصرف داروهای قوی الاثر از نظر بروز عوارض جانبی و داروهای اختصاصی می باشد که تجویز آنها نیاز به تشخیص پزشک دارد و بیماران اجازه مصرف خود سرانه این نوع داروها را ندارند.
برخی از عوامل موثر در مصرف بی رویه دارو و خود درمانی
- دسترسی آسان به دارو
- نظام بیمه ای ناکارآمد و عدم پوشش بیمه ای : برخی از بیماران فاقد پوشش بیمه ای هستند.
- هزینه ویزیت پزشک: عدم استطاعت قشری از مردم جهت پرداخت ویزیت پزشک /هزینه درمان
- آگاهی ناکافی: بیشتر افرادی که خودسرانه دارو مصرف می کنند،آگاهی اولیه ای از داروی مصرفی دارند ولی این آگاهی به حدی کافی و جامع نیست.
- خود درمانی یا توصیه به دیگران به دلیل مشابهت علائم بیماریهای مختلف
- ارزان بودن دارو : قیمت دارو در ایران نسبت به خیلی از کشورها ارزانتر است.
- تبلیغات اغراق آمیز و غیر واقعی برخی شرکت ها از طریق کانال های ماهواره ای که بیشتر جنبه بازاریابی دارد.
علل بی رویه مصرف دارو در بین مردم
- هزینه درمان
- بی اهمیت تلقی نمودن بیماری
- سختی در رعایت دستورات درمانی
- مشکلات مکرر سلامتی
- تنهایی و بی کسی
- باور این که درمانهای خانگی سالم ترند
- مشغله زیاد بیمار
- مداخله اطرافیان
- جنس
- ترس از درمان
آنتی بیوتیک ها
انتی بیوتیک ها داروهای بسیار مهمی هستند که برای مبارزه با عفونت های ناشی از باکتری ها بکار می روند.
مصرف آنتی بیوتیک هیچ گونه تاثیری در درمان سرماخوردگی ها ندارد و تنها برای آن دسته از آنفلوانزاها تجویز می شود که عفونت ثانویه ای مانند عفونت ریه ها ایجاد شده باشد.
پیامد مصرف غیر ضروری انتی بیوتیک ها
- عفونت ویروسی را درمان نمی کنند.
- مانع انتقال بیماری از شما به سایرین نمی شوند.
- سبب بهتر شدن علائم آزاردهنده بیماری شما نمی شوند.
- حتی ممکن است شما را در معرض بروز عوارض جانبی غیر ضروری و مضر دارو قرار دهند.
مقاومت دارویی/ مقاومت انتی بیوتیکی
مقاومت دارویی عبارتست از کاهش اثر یک دارو در درمان یک بیماری یا بهبود علائم.
مقاومت آنتی بیوتیکی وقتی اتفاق می افتد که باکتری خود را به گونه ای تغییر می دهد که در برابر داروها آسیب ناپذیر شود.
مقاومت دارویی در مورد انواع گوناگون عوامل بیماری زا شامل باکتریها، انگلها، ویروسها، قارچها وسلولهای سرطانی اتفاق می افتد.
پژوهشگران می گویند هر چه آنتی بیوتیک های بیشتری برای سرفه و بیماریهای شبیه به آنفلوآنزا یا عفونت های ادراری تجویز شوند، باکتریهای بیشتری در یک چرخه معیوب به آنتی بیوتیک مقاوم میشوند
به گفته پژوهشگران هر گونه آنتی بیوتیکی که بی موقع و بدون تجویز پزشک مصرف شود حتی به میزان یک یا دو عدد می تواند مقاومت دارویی ایجاد کند.
معایب ایجاد مقاومت دارویی
- عدم درمان فرد مبتلا به میکروارگانیسم های مقاوم
- انتقال میکروارگانیسم های مقاوم به سایر افراد و شیوع مقاومت انتی بیوتیکی که پیامد های زیر را به دنبال دارد:
- افزایش طول مدت بیمار
- شیوع بیماری های میکروبی پیچیده تر
- افزایش مراجعات به پزشک
- استفاده از داروهای قوی تر و گرانتر
- افزایش مرگ و میر ناشی از مصرف آنتی بیوتیک ها
رهنمود های لازم در پیشگیری از مقاومت دارویی/ انتی بیوتیکی
- آنتی بیوتیک ها را تنها با تجویز پزشک مصرف کنید.
- انتی بیوتیک ها را در غیر از موارد خاص با دستور پزشک، دانه ای مصرف نکنید.
- دارو را به هیچ وجه نیمه تمام رها نکنید.
- انتی بیوتیک هایی که برای شما تجویز شده را با اطرافیان تقسیم نکنید.
- انتی بیوتیک / داروهای خود را به اطرافیان توصیه به مصرف نکیند.
- با رعایت بهداشت شخصی (دست شستن، بهداشت فردی، بهداشت غذا و…) از بروز بیماری ها بخصوص بیماری های عفونی جلوگیری کنید.
- عدم نگهداری انتی بیوتیک باقی مانده و مصرف خود سرانه آن در زمان بروز بیماری جدید.
- عدم درخواست و اصرار به تجویز انتی بیوتیک از پزشک یا داروساز زمانی که نیاز به مصرف آن نیست.
- جهت استفاده از مقادیر درست داروهای مایع به خصوص در کودکان حتماً از قاشق مدرج، یا سرنگ یا پیمانه مدرج استفاده کنید .
- هرگز از قاشق های خانگی استفاده نکنید.
